Sarsıntı bölgesinde düz şeş görüntülemesi çalışmaları eden Ankara Üniversitesi (AÜ) Mühendislik Fakültesi Dekanı ve Kayran Bilimleri Uygulama ve Araştırı Merkezi Müdürü Prof. Dr. Yusuf Hakan Kadıoğlu, devasa yüzey yarıklarının oluştuğu Hatay’ın Tepehan Mahallesi’ndeki tehlikenin geçmediği, baharat yağmurlarıyla zeminde yumuşamanın devam edeceği uyarısında bulundu.
Kadıoğlu, AA muhabirine, Gaziantep ile Kahramanmaraş’ın Elbistan ve Pazarcık ilçeleri, Adıyaman’ın Gölbaşı, Hatay’ın Antakya ve Altınözü ilçesindeki Tepehan mahallesinde depremin arkası sıra oluşan düzlük altı hareketlerini yer bilimi mühendisliği verilerine göre incelediklerini tabir etti.
Depremin peşi sıra fay hareketlerini, fay çizgisi süresince debi eden kütlelerin kayma oranını gösteren atım miktarını, akarsu kaynaklarının durumunu araştırdıklarını nâkil Kadıoğlu, ileri uygulayım bilimi ürünü yoğun içgüdü sistemi ile kestirmece 80 metre derinlikte meydan içi görüntüleme yaptıklarını bildirdi.
Kadıoğlu, kâh bölgelerde fay hatlarına ilişik 1, kâh bölgelerde ise 3-3,5 metre atım miktarı ölçtüklerini, alelhusus Pazarcık merkezli yer sarsıntısı hattının içerisinde ve Ekinözü’nde 8 metrenin üzerinde atım miktarı ölçtüklerini söyledi. Kadıoğlu, bu ölçümlerin kesim amacıyla literatüre giren en erdemli rakamlar olduğunu kaydetti.
“Ruhsuz dokulu dayanaklık etmek depremin enerjisini 10 itmam artırmış”
Kadıoğlu, Hatay’ın Antakya ilçesinde eski göl ve akarsu yataklarının bulunduğu ruhsuz dokulu zemine ilgili şu değerlendirmelerde bulundu.
“Sönük dokulu kumsal ve siltli birimler, tahrip gücünü ve titreşme periyodunu büyüttüğünden depremin enerjisinin bildirme beş altı 10 tekmil artırmış. O yüzden ‘yordamsız dokulu birimlerin konusunda yapı yapılmasın’ uyarısı veriyoruz. Yapılacaksa üstelik zeminin iyileştirilmesi gerekiyor. Böylecene satır satır baktığımız zaman Antakya, Kahramanmaraş ve Elbistan’ın bilcümle sade içerisinde olduğunu görüyoruz ve bu nedenle yıkılmışlar. Oysa Kahramanmaraş’ı elan yüksek kayaç tamamıyla alanlara taşımış olsaydık, bu yıkım olmazdı.”
“Bu tekstil ne konkav hangi bile bire bir heyelan”
Prof. Dr. Kadıoğlu, Hatay’ın Altınözü ilçesindeki Tepehan Mahallesi’nde depremin arkası sıra tahminî 200 metre kadar, 400 metre uzunluğunda ve 50 metre derinliğinde oluşan fay yarıkları ile ilgili üstelik araştırma yaptıklarını bildirdi.
Bu mahallede sürtüşme nedeniyle ikiye bölünen zeytin bahçesinin, vadinin içine akıllıcasına kaydığını anlatan Kadıoğlu, şöyle bitmeme etti:
“Bunun obruk yahut kayşa olduğu söylendi. Bu tekstil, ne konkav hangi bile bir heyelan. Bu yapının bittabi gerçekleştiğini düzlük içi görüntülemeyle belirleme ettik. Bölgenin satıh jeolojisine baktığımızda 1,5 metre kalınlığında sönük dokulu kilce zengin tıpkısı yerey yapısı gördük ve altındaki grimtırak yeşil renkteki kayaç yapısını analiz ettik. Pazarcık merkezli depremin arkası sıra düşey kırıklı kaya biriminin mektup yaprakları gibi biricik yegâne seyelan yönüne aşağı makul kalıntı tabandan itibaren kaymaya başladığını gördük. Zeytin ağaçlarının bulunduğu bölgede yollarda açılan yarıkları ve kaymaları da inceledik. Dip görüntülemelerimiz ile yarığın 44 metreye akla yatkın akıntı ettiğini sonrasında birlikte durduğunu belirleme ettik. Bunun nedeni, yarığın yıvışık çamurumsu bir düz olan yer şeş akarsu seviyesinin bulunduğu sınırdan itibaren kaymalar başlamıştır. Kayma, şimdilik durmuş görülmektedir. Fakat tarafımızca hazırlanan hususi yazılım ile içtima belli derinliklerinde alelhusus 25-27’nci metreden itibaren yeraltı akarsu seviyesini çokça kemiksiz görebiliyoruz. Bu seviyeler ayak tabanı kayma sınırını kaşkariko etmektedir.”
“Bu alanların boşaltılması gerekiyor”
Kadıoğlu, şu anda bölgede alçak yerleşim olmadığını, muhtemel iskân planlarında birlikte bölgenin saha almaması gerektiğini belirterek, şu uyarılarda bulundu:
“Bu alanların banko boşaltılması gerekiyor. Çünkü yeni yer sarsıntısı olmasa bile bu şakuli fay ve çatlaklar oluşmuştur. Depremden sonra burada artık hareket olmasa üstelik düşey kırıklardan yağmur sularının içtima içine süzülmesi, düşey kırıkların genişlemesine ve saha çekim kuvvetine sadık namına vadinin içine eğilerek tabandan kayarak düşmesine neden olacaktır. Benim öngörüm ilkbaharda yağmurların yağmasıyla birlikte bura yine kayacak. Orası ağız ağıza yerleşime kapatılmalı. Bu nedenle bu bölgeyi imge altına ahzetmek ve tetik bir şekilde nezaret etmek gerekiyor. Artçı depremler dursa da yığın hareketlerinin bitmeme etmesini bekliyoruz.” diye niteleyerek konuştu.
Kadıoğlu, alelhusus Tepehan’daki ayrımsız lüp sahibini tehlikelere cebin uyartı ettiklerini, benzeri zamanda şehremaneti başkanına bile uyarılarda bulunduklarını aktardı.
Prof. Dr. Kadıoğlu, satıh yarığı örneğine Hatay dışında Malatya Arguvan’da de rastladıklarını bildirdi. Bu bölgede dahi Tepehan’dakine analog meydan hareketlerinin yaşandığını aktaran Kadıoğlu, bunun bu bölgede kilolu mülk kaybına neden olabileceğine söyledi.
“Kahramanmaraş merkezli depremler, bakir hamam su kaynakları oluşturdu”
Kahramanmaraş merkezli depremlerin “sığ bir zelzele” olmasının düz altı sularını ve alelhusus jeotermal rezervuar kaynaklarını doğrudan etkilediğine meni fail Kadıoğlu, şunları kaydetti:
“Bu nedenle burada oluşan kullanılmamış fay ve kayaç parçalanmaları, yüzeyde kullanılmamış ısıdam su kaynaklarının oluşumuna illet oldu. Bu bize şunu gösteriyor; kavuşum içerisindeki zenginliğimizin üstelik varlığı bahis konusu, üstündeki toprağın de varlığı söz konusu. Ayrımsız zamanda bölgenin faal benzeri yapıya da ehil olduğunu gösteriyor. O antlaşma bizim için ibret çıkarabileceğimiz yer makro kapı şu; bu depremden etkilenmiş ölmüş dokulu birimler olan alüvyonlu, öz yatağı ve alelhusus kilce ensesi kalın olan birimlerin banko tarımla sınırlandırılması gerekiyor. Zira buralar deli dolu zelzele kuşakları ve 7’nin üstünde yer sarsıntısı üretebilecek yerler olması, riskli alanları oluşturmaktadır.”
Özellikle ısıdam akarsu kaynakları olan jeotermal suların birlikte depremin arkası sıra kırıklardan yukarıya makul debi etmeye başladığına meni eden Kadıoğlu, “Bu sebeple bölgede kullanılmamış sıcak su ve eskimemiş mineralli akarsu kaynakları bekliyoruz.” dedi.???????
