Mevsimsel tarım işçileri, Türkiye’nin ciharıyek yanı sıra cebin teri dökerek üretime katkı sağlıyor.
Tarım ve hayvancılıkta mutluluk ekonomisine makro katkıda bulunan Gün Doğusu ve Güneydoğu Rum kentleri, âdem gücüyle birlikte üretime destek veriyor.
Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan sonra üçüncü sırada meydan alan Şanlıurfa’da dahi kâh aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, haddinden fazla sayıda karı de evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Sazak’den Cıvıl Cıvıl’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya büyüklüğünde Türkiye’nin dört bir köşesine anbean toprak ve bahçelerde çalışıyor.
Gittikleri yerlerde pamuk, yerfıstığı, soğan, sarımsak, sarıerik, lamba karpuzu, şeker pancarı, kumpir, çilek, biber, fasulye, gün çiçeği, domates, elma, üzüm ve fındık kabil ürünlerin hasat yahut çapalama işlerini yapan işçiler, kurdukları çadırlarda site yaşamı ve teknolojiden ırak devam etmek zorunda kalıyor.
Televizyon ve radyoyu kendileri üzere çokça sivri gören ekincilik işçilerinin bu dirim koşullarından çocukları üstelik etkileniyor. Kavurucu hamam altında günde ara sıra 12 saat gitmek zorunda kalan ekincilik işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan sonradan site değiştirerek mevsimine bakarak ikinci, hassaten üçüncü ürünün hasadına katılıyor.
Her sene familya ayından itibaren başladıkları yolculukta evvel durakları Çukurova olan ekincilik işçileri, burada seralarda ve lamba karpuzu fidesi ekiminde çalışıyor, ardından yerfıstığı hasadı için Osmaniye’ye, soğan hasadı amacıyla Amik Ovası’na, tahıl, pancar, nohut ve patates hasadı üzere İç Rum’ya, domates hasadı amacıyla Ege’ye, kayısı hasadı için Malatya’ya arkası sıra fındık hasadı üzere Karadeniz’e gidiyor.
Sabahın ilk ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu tutan ekincilik işçilerine, alelumum çocukları üstelik haremlik ediyor. Gittikleri bölgelerde otağ veya konteynerlerde artan işçilerin ağızlarından sâdır ortak meze ise “Savmak parası amacıyla” oluyor.
Tarım işçileri, son yıllarda Antalya ve Mersin Ağacı’e üstelik seralarda çalışmak amacıyla gidiyor.
“Türkiye’dahi 2 milyona mümasil sezonluk gezgin ekincilik işçisi var”
Harran Üniversitesi Vukuf Yazın Fakültesi Coğrafya Bölümü Bölgesel Coğrafya Anne Bili Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Benek, AA muhabirine, sezonluk ekincilik işçiliği ve kafile üstüne mufassal yıllardır akademik çalışmalar yürüttüğünü söyledi.
Dünya genelinde tarım sektöründe 1,1 bilyon kişinin gelişim gücüne ihtiyaç duyulduğunu, bunun 450 milyonunun sezonluk ekincilik işçisi gücünden karşılandığını belirten Puan, “Türkiye’dahi istihdam edilen yaklaşık 32 milyon kişiden 5-6 milyonu ekincilik sektöründe kayran almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise mevsimlik gezici tarım işçileri oluşturuyor.” dedi.
Nokta, sezonluk gezmen tarım işçilerinin kişi içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani kişi yöresinde amma evini terk ederek zamanının şişman bir kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Ötekisi ise ailesiyle el dışına çıkanlar ki bu majör tıpkısı sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını kendi evleri ve illeri dışında kılmak üzere yola çıkarlar. Çabucak bir yöreye birlikte gitmezler kıpırdak aynı hayat sürdürürler. Örneğin Malatya’ya kayısıya elan sonra Karadeniz’e fındığa, İç Rum’üstelik şekerpancarına, Çukurova’dahi pamuğa, Akdeniz’da narenciyeye, Ege’dahi ise üzüme masarif. Yani yılın neredeyse iri tıpkısı kısmını özlük dirim alanları dışında geçirirler.” diyerek konuştu.
Mevsimsel seyyar tarım işçilerinin rastgele yıl okullar kapanmadan cemi aile fertleriyle bulundukları yeri tecezzi ettiklerini belirten Fakül, şöyle devam etti:
“O nedenle elimizde sayıya ait kesin bire bir selen bulunmamaktadır fakat pandemiyle birlikte sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’da il dışına geçmek zorunda küsurat mevsimsel tarım işçileri pandemiden muaf tutuldu ve müsaade alarak toprak dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında de tıpkısı azalma oldu, yani rahatsız olanlar o anda Kovid-19 olanlar bire bir kısmı gidemedi amma buna rağmen 2020’üstelik resmi izin alarak Şanlıurfa dışına sâdır ocak sayısı 27 bin civarındadır. Bilcümle karı fertleri karışma edildiğinde ortaya sâdır levha 160-170 bin tarım işçisine istikbal ediyor. Şanlıurfa’birlikte eksiksiz sülale fertleri karışma edildiğinde mecmu sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”
“Mobilite bir yaşamdan bahsediyoruz”
Prof. Dr. Nokta, Türkiye genelinde mevsimsel tarım işçisi konusunda müşteri ve donör bölgelerin zahir ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:
“Sunu çok Şark ve Güneydoğu Rum bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri genişlik aşkın mevsimlik tarım işçisinin olduğu toprak yerine karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Küçük Asya Bölgesi’nde de olduğunu söyleyebiliriz. Mevsimsel ekincilik işçisi kayran bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Küçük Asya şekerpancarı, Çukurova iğ ve başka sebzeler, Ege’birlikte üzüm üzere ürünler… Kafile veren ve düzlük bölgelerde hakeza benzeri mobilizasyon var. Yani mobilite aynı yaşamdan bahsediyoruz. Kaslı ülkelerde sezonluk tarım işçisi mobilizasyona geçerken haddinden fazla kaba ve açık aynı şekilde çocuklar dahil edilmez ama Türkiye’bile çokça kemiksiz ve kemiksiz tıpkı şekilde karı fertleri bütünü dahil edilir. Yani elan kapanmadan dallar okuldan alınır ve yollara düşülür.
Dolayısıyla Türkiye’dahi 5-6 milyon kişi tarım sektöründe çalışırken, hem mahalli hem turist yerine bakıldığında 2 milyona andıran bire bir sezonluk tarım işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati calip iklim üstelik Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu kadar faziletkâr olması hasis düşündürücüdür. Zira tarım potansiyelinin bildirme efdal olduğu illerden biri.”
Seyyah tarım işçilerinin himmet takvimi
Çoğunluğu Şanlıurfa’dan olmak üzere Güneydoğu’dan Türkiye’nin dört bir yanına çalışmaya revan gezmen ekincilik işçileri, cemi yılı neredeyse memleketlerinin dışında çalışarak geçiriyor.
Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan mevsimsel ekincilik işçisi toprak kayması almazken, bu illerden Türkiye’nin dört bir yanına işçi gidiyor.
Seyyah tarım işçilerinin emek takvimi ise şöyle:
Ev: Lamba Karpuzu fidesi ekimi (Adana)
Küçük Ay: Brokoli, Karnabahar (İzmir)
Mart: Erik (Mersin Ağacı)
April: Şeftali, çilek (Sazak), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker hastalığı pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-görgüsüz (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)
Mayıs: Karpuz, patates, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), çükündür çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)
Haziran: Günâşık, sarımsak, pancar (Aksaray), kiraz (Adana), sarıerik, lamba karpuzu, kavun (Mersin Ağacı), enginar (Sakarya), kayısı (Manisa), sarıerik, karpuz (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve görgüsüz (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)
Orak Ayı: Kayısı (Malatya), hububat (Konya), göveri ve sonuç (Afyonkarahisar), üzüm (Mersin), benzin mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, karpuz, marul, şeftali (Bilecik), domates, kumpir (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), sarıerik (Elazığ)
Ağustos: Fasulye, pancar (Karaman), turunçgiller (Adana-Mersin), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Kalaba-Trabzon), üzüm (Manisa), günâşık, domates (Kayseri), nohut, günâşık, soğan, şeker hastalığı pancarı (Yozgat), kumpir ve soğan (Amasya), karpuz-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), günâşık (Bursa), arık fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik günâşık (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), salatalık, soğan, domates (Ankara)
Eylül: Günebakan (Balkı), patates (Sivas), patates, elma, fasulye (Niğde), patates (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, ark fasulye (Bitlis), mısır, pancar, günebakan (Kütahya), Ceviz (Balıkesir), pancar, domates (Eskişehir), yağlık günebakan (Konya), biber (Kahramanmaraş), Şam Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)
Ekim: Zeytin (Mersin Ağacı-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), parafin kestane kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), taze fasulye (İzmir), şeker pancarı (Sivas), günâşık (Muş), patates (Teşrinievvel), darı, gündöndü, soğan, kumpir, balkabağı (Eskişehir), çükündür (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)
Kasım: Turp (Osmaniye), kırmızı dürme (İzmir), şeker pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), mısır (Konya), Japon Hurması (Adıyaman)
Mesafe: Yeregeçen (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Ziyalı), marul örtü altı (Bilecik)
