Uludağ Üniversitesi Baytar Fakültesi Viroloji Esas Haber Dalı Başkanı Prof. Dr. Paha Yeşilbağ, Türkiye’da şap hastalığının daha geçmiş hiç görülmeyen eskimemiş tipi olan SAT-2 varyantının ortaya çıkmasının eş sağlığı yönünden huzursuz edici yönünün bulunmadığını bildirdi.

Yeşilbağ, AA muhabirine, şap hastalığının Türkiye’de aşina ve haddinden fazla teferruatlı yıllardan beri görülen bir hastalık olduğunu söyledi.

Hastalığın, geviş getiren çiftlik hayvanlarında, sığır, koyun ve keçilerde temas yıl değişik bölgelerde birkaç yahut çok görüldüğünü belirten Yeşilbağ, Türkiye’üstelik bununla ilişik kontrol savaş programı uygulandığını ve herhangi bir sene Tarım ve Orman Bakanlığınca iki devir halinde aşılamaların yapıldığını dile getirdi.

Şap hastalığının etkilerine değinen Yeşilbağ, “Hele sığırlarda bunaltıcı kalkışmak için kavşak boşluğunda lezyonlar, açkı üstünde vezikül dediğimiz içi nakit kırcı keseciklerin oluşmasıyla, ayaklarda gine eş bulgular ve topallıkla karakterize tıpkısı hastalık. Bulaştırılma özelliği çok efdal, haddinden fazla çabuk bulaştırılıyor fakat öldürücülüğü çok henüz bağan olan aynı hastalıktır. Temel önemini ortaya çıkaran bahis soylu erki adına muhteşem kayıplara etken olmasıdır. Nedeniyle şap hastalığı hayvancılık açısından önemli etkiler doğurabilir ve taharri tedbirleri kesinlikle aracısız bırakılmaması müstelzim benzeri hastalıktır.” diyerek konuştu.

Prof. Dr. Yeşilbağ, bu virüsün 7 ayrımlı serotipi bulunduğunu, bunlardan birinin SAT-2 olduğunu aktardı.

Söz konusu varyantlardan hiçbirinin diğerine cebin alışkınlık göstermediğini vurgulayan Yeşilbağ, şöyle devam etti:

“Yani birbirine cebin siper sağlamayan virüs tiplerinden bahsediyoruz. Bunun Türkiye’dahi henüz önceki aşina 3 serotipi vardı. Serotip O, Serotip A ve Serotip Asya-1 olan 3 serotip görülüyordu filhakika. Şimdi bu bakir bildirilen vakalarla 4’üncü benzeri serotip yani SAT-2 serotipi Türkiye’ye girmiş oluyor. Esasında bunu biz bekliyorduk. Yani Türkiye’ye gelebilme olasılığı bulunduğunu biliyorduk. Hele Afrika’da, Doğu Afrika’üstelik daim kâin bir virüs tipi. Sonuç dönemlerde 2000’li yıllardan itibaren Yıldız Afrika, Darı, İsrail kabil gine Fellah Yarımadası’na ve sonrasında de Irak’a bulaşma ettiğini biliyorduk. Zımnında Türkiye’ye girmesi muhtemel virüslerden biriydi.”

Bu zümre ayrımlı virüs tiplerinin ülkeye girmesi halinde haddinden fazla hızlı yayılabildiğine meni fail Yeşilbağ, kestirmece 10 yıl Asya-1 serotipi ülkeye girdiğinde analog ayrımsız durumun yaşandığını anlattı.

“Şap hastalığına karşı geçer haddinden fazla liyakatli konvansiyonel aşılarımız var”

Hastalığın görüldüğü 8 mihraktan bahsedildiğine değinen Yeşilbağ, “Yani çor tanıdık odak köy benzer, çiftlik kabil, karantina altına münfail durumda.” ifadesini kullandı.

Yeşilbağ, şap hastalığının değişmez tedavisinin bulunmadığına dikkati çekerek, şu bilgileri verdi:

“Savaş ve arama üzere yapacağımız temel icraat, hareketliliği kısıtlamaktır yani karantina uygulamasıdır. Bununla ilişkin Bakanlığın zannediyorum çokça tiran benzeri tedbiri şu anda elhak devrede. 81 ilde efsanevi pazarı kapatılmış ve hayvan hareketleri kısıtlanmış durumdadır. Başka benzeri tedarik, aşılamadır. Şap hastalığına cebin geçer çok muvaffakiyetli konvansiyonel aşılarımız var. Bunlar çoklu aşılar şeklinde uygulanıyor. Biz ‘polivalan’ diyoruz buna yani apansız aşkın tipini içeren aşılardır. Türkiye’birlikte şimdiye büyüklüğünde trivalan aşılar yürürlükteydi, kullanımdaydı. O, A ve Asya-1 serotipleri uygulanıyordu. Bu demektir ki bundan ahir dönemde uyguladığımız aşılara SAT-2 serotipini da eklememiz gerekiyor. Bunu eklediğimiz ant tabiatıyla kim belli aynı çağ bile gerekiyor Türkiye çapında aşılama üzere. Yine bu aşıların hazırlanıp yeteri miktarda sahaya sunulabilmesi için mahsus tıpkısı döneme birlikte ihtiyacımız var. Bu dönemi çok ciddi, çok dikkatli yönetmemiz gerekiyor.”

Prof. Dr. Valör Yeşilbağ, SAT-2 varyantı özelinde şap hastalığının insanlara mürur ihtimali konusunda dahi değerlendirmelerde bulundu.

Şu anda insanlar için od tıpkı durumdan bahsetmenin kabil olmadığını dile getiren Yeşilbağ, “Şap hastalığı hayvanlardan insanlara sirayet olasılığı bildirilmiş tıpkı hastalıktır amma bu çokça dinç bir olasılık değildir. Yani şap hastalığı mehabetli tıpkı zoonoz değildir. Evveli sınırlı sayıda vakalar deklare ama bu bahsettiğim 20-30 sene önceki vakalardır. Güncel adına insanlarda mefret benzeri çor yaptığına dair olgun yoktur. Bu konuda haddinden fazla titiz davranılması, toplumda hırçın noktalara gidecek kimi fikir beyanlarının çok mufassal süzgeçten geçirilerek ifade edilmesi lazım.” dedi.

Yeşilbağ, Türkiye’da her yıl yüzlerce mihrakta şap vakasına rastlandığı varsayıldığında, bu virüsün çokça sayıda insanda üstelik görülmesi gerektiğini fakat bunun meri aynı iddia olmadığını sözlerine ekledi.