Dışişleri Bakanlığı, Moğolistan’daki arkeolojik çalışmalarda İkinci Göktürk Devleti’nin kurucusu Kutluk İlteriş Hakan’a ilişkin olduğu değerlendirilen anıt kompleksinin bulunmasının heyecan ve sevinçle karşılandığını belirtti.
Bakanlıktan yapılan kayıtlı açıklamada, Moğolistan- Türkiye ilişkilerinin heybetli boyutlarından birinin dahi sıra ve ekin alanlarındaki iş birliği olduğuna işaret edildi.
Türk Devletleri Teşkilatı bileşenlerinden Aydınlık Sultan’üstelik beledi Türk Akademisi ile Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’nün ortaklaşa yürüttüğü çalışmalara birlikte değinilen açıklamada, “Moğolistan’dahi tarihi Ötüken’in birlikte yer aldığı Nomgon bölgesinde yürütülen icraat sonucunda, İkinci Göktürk Devleti’nin kurucusu Kutluk İlteriş Hakan’a ilişik olduğu değerlendirilen abide kompleksinin bulunduğu haberi coşku ve sevinçle karşılanmıştır. Bu keşif Moğolistan coğrafyasında sırasıyla 1889 ve 1897 yıllarında bulunan Orhun Yazıtları ile Bilgili Tonyukuk Yazıtlarından ahir üçüncü oylumlu keşiftir.” ifadeleri kullanıldı.
Söz konusu keşifle ilgili “Türk-Moğol iş birliğinin nişanesi” ifadelerinin kullanıldığı açıklamada, “Türk tarihi açısından mefret tıpkı dönüm noktasıdır ve bir zamanda Moğolistan’ın kültürel zenginliğine eklenen bakir ayrımsız eserdir.” değerlendirmesi yapıldı.
Van’ın Çaldıran ilçesinde geçen ay Türk ve Moğol müverrih ve arkeologlarının ortak çalışmasıyla İlhanlı Hanı Hülegü’nün yazlık sarayının kalıntılarının bulunmasının de bu gelişim birliğinin ayrıksı benzeri yansıması olduğu belirtilen açıklamada, “Türk tarihi açısından ehemmiyet taşıyan ve Moğolistan’ın kültürel mirasının aynı parçası olan bu eserlerin ahit ışığına çıkarılması, korunması ve tanıtılması Türkiye ile Moğolistan ortada bildirme büyük teşrikimesai alanlarından birisi olmaya bitmeme edecektir. Bu çerçevede anılan kazı bilimsel çalışmalara yönelik desteğinden çevre Moğol makamlarına ve çalışmalara katılan mecmu veri insanlarına teşekkürname ederiz.” ifadelerine meydan verildi.
Moğolistan’ın Nomgon bölgesinde 2019’dan bu yana yürütülen arkeolojik kazılarda esbak Bilgili Melik ve Kamu Tigin’in babası Kutluk İlteriş Kağan’ın külliyesi ile 12 satılık bire bir kitabe keşfedildiği duyurulmuştu.
Bu eserlerin beraberinde hafriyat alanında 5’i acı keçisi motifli 51 balbal ve perestiş yeri olduğu düşünülen bir bina kalıntısı keşfedilmiş, yazıtta ise Türk, Tanrı, Kutluk ve Tümen üzere kelimeler tayin edilmişti.
