Akkuyu’nun soğutma suyu inhilal hattında Türk mühendislerinin imzası var

Akkuyu Çekirdeksel Vahim Santrali’nin (NGS) soğutma sisteminde kullanılacak suyun denize deşarjını sağlayacak boru hattında ayrımsız Türk firmasının imzası meydan alıyor. Tahminî 10 kilometre uzunluğa ve eksi 50 metre uzun ulaşan boşalma hattı tamamlandığında dünyanın denizaltına döşenmiş ‘genişlik etraflı ve bildirme derin’ 4 metre çapında borazan hatlarından biri olacak.

Düzce, Malatya ve Romanya’birlikte fabrikaları bulunan Superlit Superlit Borazan Uran A.Ş., bahir altına döşenen evvel DN4000 mm (4 metre çapında) CTP borularını üretti. Türkiye’nin birlikte Avrupa’dan Afrika’ya, Amerika’dan Asya ve Avustralya’ya büyüklüğünde zorlu haddinden fazla ülkedeki şişman projeler üzere borazan temin fail müşareket, termik santralci projelerinde tedarikçi olarak saha aldı. Şirketin hedefi, bundan sonra Akkuyu deneyimi ile Türkiye’birlikte ve dünyada yeni çekirdeksel santral projelerinde düzlük kabul etmek. Türkiye’nin geçmiş çekirdeksel santrali Akkuyu’nun ‘Soğutma Suyu Denizaltı Borulama Projesi’nin üretim, supervizyon ve mühendislik hizmetlerini gerçekleştiren firmanın Yatırımlar ve Proje Aplikasyon Direktörü Alperen Eroğlu, “Akkuyu NGS Projesine hususi aynı boru tasarladık. Boruların tasarımı ve üretimi ağız ağıza bu projeye özel oldu. Testleri kısaca 3 sene sürdü. Uluslararası normların üstünde, faziletkâr standartlarda bire bir gelişim çıkardık” dedi.

“100 yılın üstünde bakım verecek dayanıklılığa sahip”

Akkuyu NGS Projesinde 2019 yılında boru tedbir sözleşmesi imzalayarak sahada çalışmaya başladıklarını nâkil Eroğlu, Akkuyu NGS amacıyla tasarlanan özel boruların birçok dış etkene karşı daha dayanabilen arkaç getirildiğini, boruların iktisadi ömrünün Akkuyu NGS tamamen işletmeden çıkarılana kadar uzattıklarını kaydetti. Eroğlu, tasarım sürecini şöyle anlattı:

“Boru tasarım sürecinde Rosatom ve Akkuyu Çekirdeksel A.Ş’nin uluslararası standartların üstünde talepleri oldu. Etraflı ve alıngan aynı sınav süreci geçirdik. Dünyada oylumlu namına beğenilen standartlarda, boru dizayn ömrünün 50 yıl olması istenirken, Akkuyu ve Rosatom tasarım ömrünün 70 yıl olmasını istedi. Basitçe beyan etmek gerekirse, normalde ölçün borazan tasarım ömrü 50 yılken, haddizatında borunun 100 yıla yakın sorunsuz adına bakım vermesini hedeflenmektedir. Boru tasarım ömrü 70 yıla çıkartıldığında ise boru ömrünün 100 yılın çok üstünde olacağını söyleyebiliriz.”

Karma malzemeden üretilen kadeh elyaf takviyeli polyester (CTP) borular, aşındırma riski bulunmaması, dayanıklılık, hafiflik ve mefruşat kolaylığı zımnında alelhusus denizaltı borazan hatlarında genişlik uygun almaşık adına değerlendiriliyor.

“Çevreci ve emin”

Eroğlu, rahatlama hattının Akkuyu NGS’nin soğutma sisteminin yüce bölümlerinden birini oluşturduğunu belirterek, “Boruların üretimi ve süpervizyonundan birlikte mesul olduğumuz deşarj hattı, bahir altında belli başlı tıpkısı derinlikte 4 metre çapında borularla başlıyor. Boruların çapları hattın sonlarına doğru küçülüyor. Çevresel regülasyonlara akıllıca yerine, 3 ve 2 metre çapında borularla ‘difüzör’ yerine tanımlanan çoklu çıkışlar yapılarak suyun tamamını yegâne ayrımsız noktadan vermek hesabına, benzer olduğunca yayarak denize kavrayışsız verilmesi sağlanıyor. Projede 460 adet difüzör kullanılıyor. Difüzör sayısının bu büyüklüğünde çokça olması ve olabilecek yeryüzü dip noktaya büyüklüğünde ulaşması zımnında Akkuyu Körfezini ÇED raporunda üstelik belirtildiği gibi proje ağız ağıza güvenlidir ve çevrenin korunması konusunda en üst standartlara sahiptir” diye konuştu.

“Sinop ve yıpranmamış projelere hazırız”

Akkuyu projesinde edinilen deneyimin Türkiye’birlikte ve dünyada yapılacak kullanılmamış santrallerde hareket fırsatı oluşturacağına özen çeken Eroğlu, “Türkiye’nin geçmiş çekirdeksel santralci projesinde, dünyada özlük alanında güçlü haddinden fazla ilkleri barındıran hakeza kocaman benzeri projede meydan kabul etmek bizim için alım verici. Boruların tasarımından üretimine, sevkiyattan montaja kadar herhangi bir detayın çözümünün ağız ağıza Türk mühendislerce yapılması, bizim kadar yüzdelik yüz Türk sermayesine ehil firmalar için ayrı ayrımsız övünç kaynağı. Akkuyu projesinde kayran almanın bize sağlayacağı yer kebir yardım, Türkiye’birlikte şu zaman planlanan Sinop ve İğneada çekirdeksel santral projeleri ve elan sonra yapılacak olan NGS’lere birlikte borazan tedarik etmemizin önünü anahtar olmasıdır. Buradaki tecrübelerimizin bizi Rosatom’un bahir kenarında düz yazı edeceği bakir projelerine üstelik taşıyacağını düşünmekteyiz. Örneğin Mısır’üstelik başlanan proje da bizleri az çok heyecanlandırmaktadır” ifadelerini kullandı.

“Türk mühendisler çekirdeksel alanında deneyim kazanıyor”

Akkuyu NGS Projesinin Türk mühendislere birikim kazandırdığını ve çekirdeksel alanda dahi benzeri know-how oluşturduğunu rapor eden Eroğlu, şöyle devam etti:

“Akkuyu Nükleer A.Ş.’de yüzlerce Türk mühendis çalışıyor ve işletme sırasında bile çalışmaya devam edecekler. Öte yandan, Türk mühendislerin Rusya’de NGS’lerde terbiye almaları üzere birlikte imkan sağlanıyor. Türkiye’nin geçmiş NGS’sinin yapım aşamasına şahitlik etmeleri onlar amacıyla ayrı tıpkı idrak olacak. Çoğu mühendise bile imal ve kurulum aşamasında düzlük aldığı benzeri tesiste çalışmak yıldız olmamaktadır. Bu kapsam mühendislerin gelişimi ve sistemi yalın kat kavramaları açısından ayrı tıpkı önem sunu etmektedir. Başka taraftan halen şantiye içerisinde binlerce Türk mühendis inşaatların galiba bölümlerinde kayran almaktadır. Sinop’ta 2. NGS inşaatı başladığında eminim kim bu mühendislerin sunu beş altı yarısı orada birlikte çalışmaya devam edecektir.”

“Toprak ekonomisine ve istihdama ulama”

Akkuyu NGS şantiyesinde aksiyon programına akla yatkın olarak personel sayısının kimi vakit tahavvül gösterdiğini kaydeden Eroğlu, madun taşeronlarla ile alay malay istihdam edilen personel sayısının 150’ye kadar ulaşabildiğini söyledi. İstihdamın ağırlıkla bölgeden karşılandığını belirten Eroğlu, “Bu süreçte bölge halkından temin edilen personellere, 3 ile 6 ay arasında değişen sürelerde mesleksel eğitimler verilmiştir. Böylecene nahiye halkından temin edilen personellerin şahsi gelişimlerine de antrparantez destek olunmuştur. Halen şantiyemizde fariza düz işçilerin yüzdelik 70’ini yerel halktan gerçekleştirme edilen ve eğitilen personeller oluşturmaktadır” dedi.

Projenin bölgeyi çekicilik merkezi haline getirdiğinin altını çizen Eroğlu, yıllara göre değişimi şu sözlerle anlattı: “2018 yılından bu yana Akkuyu Nükleer Şantiyesine giriş sorti yapmaya başladık. 2018 yılında birlikte bölgedeki ticari hareketliliğin ve yörenin gelişmeye başladığını görebiliyorduk. Buna rağmen bağ bozumu kış sezonunda Silifke, Taşucu, Yeşilovacık, Aydıncık ve Gülnar bölgesinde metanetli çok otel kapanmakta ve iş yerleri, aşevi kabil seyahatlerimizde ihtiyaçlarımızı karşılayacağımız ticari işletmeler faaliyetlerini saat 18.30’da sonlandırmaktaydılar. Meğer 2019 yılı itibariyle kış sezonu karışma hep oteller birlik sığa ile çalışmaya başladı, pek haddinden fazla kullanılmamış otel açıldı, geç saatlere büyüklüğünde bilcümle işletmeler hizmetlerini sürdürür ağıl geldi. Berenarı çok eskimemiş ticari pres açıldı ve halen açılmaya bitmeme etmekte. Farklı taraftan pandemi süreci de dahil tutmak amacıyla bölgede konut inşaatları hız kesmeden artarak devam bedel oldu. Hele Yeşilovacık, Taşucu ve Gülnar bölgeleri dışarıdan göç düzlük yerleşim bölgelerinin arasına girdi.”

“Akkuyu NGS ile cemi önyargılar kırılacak”

Eroğlu, ince yıllar her kalem enerji üretim tesisinde kayran düzlük bire bir mühendis olduğunu vurgulayarak, şöyle bitmeme etti: “Yer çevreci ve saf erke çekirdeksel enerjidir. Sadece diğerlerine oranla daha efdal bir sıkı düzen ve dikkat istemektedir. Akkuyu NGS, Türkiye için yalnızca tıpkısı başlangıçtır. Nükleer enerji bozulmamış bir erke kaynağıdır. Bilcümle enerji bağımsızlığına cemaat olabilmek üzere daha aşkın çekirdeksel santralin yapılması gerektiğini düşünüyorum. Eminim kim Akkuyu NGS devreye girdiğinde nükleer enerji, Türkiye’bile elan gani tanınacak ve önyargılar kırılacaktır.” – MERSİN

Share: